Բայ
Բայը ցույց է տալիս գործողություն, եղելություն, ընթացք, որը բայ խոսքի մասը բնորոշող կարևորագույն հատկանիշ է
Բայի ուղիղ ձևը պատասխանում է ի՞նչ անել, ի՞նչ լինել հարցերին:
Բայը ունի հետևյալ քերականական կարգերը՝ եղանակ, ժամանակ, դեմք, թիվ:
Բայն ունի երկու թիվ՝ եզակի և հոգնակի:
Եզակի թիվը ցույց է տալիս մեկ անձի կամ առարկայի գործողություն:
Օրինակ՝ սովորեցի, գնացիր, գալու է, մերժեց, ջարդեցի, գնում է, գրի՛ր, կկարդա:
Հոգնակի թիվը ցույց է տալիս երկու և ավելի անձերի կամ առարկաների գործողություն:
Օրինակ՝ պատասխանեցինք, մտաք, խոնարհվեցին, ողջունեցինք, կգանք, պիտի խոսի:
Բայն ունի երեք դեմք.
I դեմք (երբ գործողություն կատարողը խոսողն է)- գալիս եմ, պիտի խոսեմ, բարկացել եմ
II դեմք (երբ գործողություն կատարողը խոսակիցն է)-գալիս ես, պիտի խոսես, բարկացած ես
III դեմք (երբ գործողություն կատարողը երրորդ անձն է)-գալիս է, պիտի խոսի, բարկացած է
Բայն ունի երեք ժամանակ՝ ներկա, անցյալ, ապառնի:
Ներկա ժամանակը ցույց է տալիս, որ գործողությունը կատարվում է խոսելու պահին: Օրինակ՝ սովորում ենք, խաղում է, նկարում եմ:
Անցյալ ժամանակը ցույց է տալիս, որ գործողությունը կատարվել է խոսելու պահից առաջ: Օրինակ՝ սովորում էի, սովորել ենք, սովորեցի:
Ապառնի ժամանակը ցույց է տալիս, որ գործողությունը կատարվելու է խոսելու պահից հետո: Օրինակ՝ սովորելու ենք, երգենք, կսովորեմ:
Առաջադրանքներ:
Տրված գոյականներից, ածականներից, դերանուններից, մակբայներից և ձայնարկություններից բայեր կազմի´ր:
Ա. Ծաղիկ, քար, անուն, քարոզ, ձև:
Ծաղկել, քարանալ, անվանել, քարոզել, ձևանալ։
Բ. Մեծ, բարձր, կարմիր, տափակ, սուր:
Մեծանալ, բարձրանալ, կարմրել, տափակել, սրել։
Գ. Ոչինչ, բոլոր, նույն, ամբողջ:
Ոչնչացնել, բոլորել, նույնանալ, ամբողջանալ։
Դ. Կրկին, արագ, դանդաղ, հաճախ:
Կրկնել, արագացնել, դանդաղել, հաճախել։
Ե. Վա՜յ, մկըկը, տը՜զզ, թրը՛խկ:
Վայել, մկկալ, տզալ, թրխկալ։
2. Տրված բայերից նորերն ստացի´ր` դրանք բաղադրելով Բ խմբի նախածանցների հետ:
Ա. Նայել, կառուցել, գրել, ճառել, դառնալ, հայտնել:
Բ.Անդր, վեր, արտ, հակ, մակ, ստոր:
Նայել-վերանայել
Կառուցել-վերակառուցել,գրել-վերագրել, ,հակաճառել, վերդառանալ,անդրադառնալ, վերադառնալ,արտահայտել։